|
бўлади. Душман томонидан ушланиб қолиш мутлақдир, яъни, душман туфайли юз берган ҳар қандай ушланиб қолиш шу қабилдан ҳисобланаверади. Шунинг учун бу ердаги ҳаж ва умра амалларини охирига етказолмасдан ушланиб қолиш душман туфайли ушланиб қолишдир.
Пайғамбар с.а.в.дан касаллик туфайли ҳажни охиригача етказа олмай қолиш ҳақида бир неча ҳадислар ривоят қилинган. Лекин улар ушланиб қолиш ҳолатидан фарқ қиладилар. Термизий Ҳажжож ибн Амрдан мана бу ҳадисни ривоят қилган ва уни ҳасан ҳадис, деган:
«مَنْ كَسَرَ أَوْ عَرَجَ فَعَلَيْهِ الْحَجُّ مِنْ قَابِلٍ»
«Кимнинг бирон жойи синиб қолса ёки оқсоқ бўлиб қолса, унга келаси йили ҳаж қилиш вожибдир». Зубайр ибн Абдулмуттолибнинг қизи Зобаа Пайғамбар с.а.в.га, эй Аллоҳнинг пайғамбари, мен касал ҳолимда ҳаж қилмоқчиман, деганида унга Пайғамбар с.а.в. шундай дегандилар:
«حُجِّى وَاشْتَرِطِى أَنَّ مَحَلِّىَ حَيْثُ حَبَسْتَنِى»
«ҳаж қилавер ва (эй Аллоҳ) қаерда мени тўхтатиб қўйсанг ўша ерда эҳромдан чиқаман, деб шарт қилгин».79 Яъни, эҳромдаги одам касал бўлиб қолса, у эҳромидан чиқиши мумкин. Унга душман томонидан ушланиб қолгани туфайли ҳаж амалларини охирига етказа олмай қолган кишига вожиб бўлган иш вожиб бўлмайди.
Ҳар икки ҳадис касаллик сабабли ҳажни охиригача етказа олмай қолиш ушланиб қолиш, деб бўлмаслигини, унга ушланиб қолиш ҳолатининг ҳукми тўғри келмаслигини кўрсатиб турибди. Касаллик туфайли ҳажни охиригача етказа олмай қолган одам, касал бўлиб қолган жойида туриб эҳромдан чиқаверади ва келгуси йили ҳаж қилади. Унга ушланиб қолиш ҳолатида бўлганидек, бир ҳадя (сўйлиқ сўйиш) вожиб бўлмайди.
Шунинг учун ушланиб қолиш фақат ва фақат душман томонидан тўсқинликка учраш туфайлигина бўлади.
2- Ушланиб қолиш ҳолати юз берса, то ҳадяси (сўядиган ҳайвони) сўйилгунига қадар эҳромдан чиқиш жоиз эмас. Ҳадянинг (сўйиладиган ҳайвоннинг) қандайлиги – туя, сигир ёки қўйлиги имкониятга қараб бўлади.
فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ
(муяссар бўлган бирор ҳадя юборинг). (الْهَدْيِ ) сўзи мафъул маъносидаги масдардир. Яъни, сўйиладиган ҳайвон маъносидадир. У
(79) Аҳмад: 6/202.
145-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208